.
«Έχει ο εργοδότης υποχρέωση καταβολής αποδοχών για τις μέρες μη λειτουργίας της επιχείρησης ;»
Λόγω των έκτακτων μέτρων που λήφθηκαν από την κυβέρνηση, και σχετικά με την προσωρινή (μέχρι νεοτέρας) διακοπή λειτουργίας πολλών επιχειρήσεων, τίθεται ένα πολύ μεγάλο θέμα.
«Έχει ο εργοδότης υποχρέωση καταβολής αποδοχών για τις μέρες μη λειτουργίας της επιχείρησης ;»
Όπως θα δείτε παρακάτω, από απόσπασμα Σημειώματος της Επιστημονικής Ομάδας του Δελτίου Εργατικής Νομοθεσίας, το θέμα δεν είναι καθόλου απλό και ενδεχομένως να υπάρξει τις επόμενες ημέρες κυβερνητική απόφαση για να διευθετηθεί το συγκεκριμένο ζήτημα.
Έχουμε λοιπόν,
- 1. Το άρθρο 656 ΑΚ (υπερημερία εργοδότου), όπως ισχύει από 20-3-2013 (αρθρ. 61 Ν. 4139/2013 – ΔΕΝ 2013 σ. 406), ορίζει τα εξής:
«Αν ο εργοδότης έγινε υπερήμερος ως προς την αποδοχή της εργασίας, ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα να απαιτήσει την πραγματική απασχόλησή του, καθώς και τον μισθό για το διάστημα που δεν απασχολήθηκε. Δικαίωμα να απαιτήσει τον μισθό έχει ο εργαζόμενος και στην περίπτωση που η αποδοχή της εργασίας είναι αδύνατη από λόγους που αφορούν στον εργοδότη και δεν οφείλονται σε ανώτερη βία. Στις ανωτέρω περιπτώσεις ο εργαζόμενος δεν είναι υποχρεωμένος να παράσχει την εργασία σε άλλο χρόνο. Ο εργοδότης, όμως, έχει δικαίωμα να αφαιρέσει από τον μισθό κάθε τι που ο εργαζόμενος ωφελήθηκε από την ματαίωση της εργασίας η από την παροχή της αλλού»
- Ως ανωτέρα βία κατά την κρατούσα υποκειμενική θεωρία, «θεωρείται παν τυχηρόν γεγονός, εις την συγκεκριμένην περίπτωσιν απρόβλεπτον, το οποίον ήτο αδύνατον ν᾽αποτραπή, ακόμηκαι δια μέτρων άκρας επιμελείας και συνέσεως» (Μπαλής Γεν. Αρχαί παράγρ. 179. Επίσης ΑΠ 677/74 – ΔΕΝ 1974 σ. 793, ΑΠ 476/77 – ΔΕΝ 1977 σ. 583, ΑΠ 1340/79 – ΔΕΝ 1980 σ. 114, Εφ. Θεσ/νίκης 1755/94 – ΔΕΝ 1995 σ. 443, ΑΠ 1331/02 – ΔΕΝ 2003 σ. 657, επίσης ΑΠ 19/04 – ΔΕΝ 2004 σ. 807, ΑΠ 1303/04 – ΔΕΝ 2005 σ. 448, ΑΠ 171/13 – ΔΕΝ 2014 σ. 98, ΑΠ 729/15 – ΔΕΝ 2015 σ. 1078).
Ως τυχηρόν, εξ άλλου, γεγονός θεωρείται κάθε γεγονός το οποίο δεν οφείλεται σε πταίσμα και δεν θα ήταν δυνατόν να προβλεφθή, μπορούσε όμως ν᾽ αποτραπή με μέτρα άκρας επιμελείας και συνέσεως, ώστε να μη επέλθη η αδυναμία αποδοχής της εργασίας.
Όπως φαίνεται από τον ορισμό της, η ανωτέρα βία αποτελεί μορφή τυχηρού (εν ευρεία εννοία) γεγονότος, το οποίο διαφέρει από το (εν στενή εννοία) τυχηρόν γεγονός, κατά το ότι δεν θα μπορούσε ν᾽ αποτραπή ούτε δια μέτρων άκρας επιμελείας και συνέσεως.
- Όσον αφορά την υποχρέωση καταβολής αποδοχών στους εργαζομένους εν περιπτώσει διακοπής της λειτουργίας της επιχειρήσεως λόγω γεγονότος το οποίο επέφερε οριστική η προσωρινή αδυναμία αποδοχής της εργασίας, πρέπει να γίνη η εξής διάκριση (Ι. Καποδίστριας, ΕΡΜΑΚ υπ᾽ άρθρον 656 αρ. 58):
α) Εάν ο λόγος που επέφερε την διαταραχή της λειτουργίας της επιχειρήσεως αφορά την επιχείρηση και οφείλεται σε ανωτέρα βία, ο εργοδότης απαλλάσσεται της υποχρεώσεως καταβολής αποδοχών στους μισθωτούς.
β) Εάν ο λόγος αφορά μεν την επιχείρηση, αλλά δεν οφείλεται σε ανωτέρα βία, ο εργοδότης υποχρεούται να καταβάλη τον μισθό.
γ) Εάν ο λόγος δεν αφορά την επιχείρηση και οφείλεται σε ανωτέρα βία, ο εργοδότης απαλλάσσεται της υποχρεώσεως καταβολής αποδοχών και
δ) Εάν ο λόγος δεν αφορά την επιχείρηση και δεν οφείλεται σε ανωτέρα βία, ο εργοδότης απαλλάσσεται από την καταβολή του μισθού μόνον εάν το τυχηρό γεγονός κατέστησε συγχρόνως και στον εργαζόμενο αδύνατη την παροχή της εργασίας. Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζεται το άρθρο 380 του Αστικού Κώδικος, βάσει του οποίου απαλλάσσεται τόσο ο μισθωτός απο την υποχρέωση παροχής της εργασίας, όσο και ο εργοδότης από την υποχρέωση αντιπαροχής του μισθού.
Στις αμέσως ανωτέρω α´ και γ´ περιπτώσεις (ανωτέρας βίας) δεν οφείλεται ημερομίσθιο, έστω και αν ωρισμένοι από τους μισθωτούς της μη λειτουργούσης επιχειρήσεως προσεφέρθησαν να εργασθούν, εφ᾽ όσον βεβαίως δεν έγινε αποδεκτή η εργασία τους.
Για το ζήτημα αν οφείλεται μισθός βάσει των άρθρων 657 – 658 ΑΚ όταν ο εργοδότης καθίσταται υπερήμερος (αρθρ. 656 ΑΚ) και συγχρόνως κωλύεται και ο μισθωτός να παράσχη την εργασία του βλ. και Χ. Γκούτον στο ΔΕΝ 2005 σ. 897 επ. (906). Επίσης την αποφ. 146/09 του Ειρηνοδικείου Χαλκίδος (ΔΕΝ 2009 σελ. 700) που δέχεται ότι παρά την ύπαρξη ανωτέρας βίας (άρθρ. 656 ΑΚ), ο εργοδότης δεν απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής του ημερομισθίου, όταν ο μισθωτός απέχη λόγω ανυπαιτίου κωλύματος (άρθρ. 657 ΑΚ).
- Η θεωρία και η νομολογία έχουν υπαγάγει στην έννοια του τυχηρού ή στην έννοια της ανωτέρας βίας, διάφορες περιπτώσεις (Ευρετήριο των περιπτώσεων αυτών, βλ. στο ΔΕΝ 1996, τεύχος 1239 σ. 141).
Αποτελεί πάντως πραγματικό ζήτημα εκτιμώμενο κάθε φορά ιδιαιτέρως, το αν στην συγκεκριμένη περίπτωση πρόκειται για τυχηρό η ανωτέρα βία. Αρμόδια για την εκτίμηση αυτή είναι τελικώς τα δικαστήρια.
Νικόλαος Καραδημήτρης
e-logistiki sa